भारताची संसद | bharatachi Sansad |
NMMS EXAM
राष्ट्रीय आर्थिक दुर्बल घटक विद्यार्थ्यांसाठी शिष्यवृत्ती योजना (NMMS) परीक्षा या भागात इयत्ता आठवी , नागरिकशास्त्र 2. भारताची संसद bharatachi Sansad या पाठाचे महत्वाचे प्रश्न , Online Test , YouTube MCQ Video पाठ , स्वाध्याय पाहणार आहोत.
याच पद्धतीने संपूर्ण सामाजिक शास्त्राची तयारी करून घेणार आहोत ते पण सोप्या पद्धतीने.
सामाजिकशास्त्र ३५ गुण : - इतिहास १५ गुण, नागरिकशास्त्र ०५ गुण, भूगोल १५ गुण (एकुण प्रश्न संख्या 35 )
१. दिलेल्या पर्यायांपैकी योग्य पर्याय निवड्न विधाने पुन्हा लिहा.
(१) लोकसभेवर भौगोलिक मतदार संघ पद्धतीने उमेदवार निवडून पाठवले जातात.
(अ) भौगोलिक मतदार संघ
(ब) धार्मिक मतदार संघ
(क) स्थानिक शासन संस्था मतदार संघ
(ड) प्रमाणशीर प्रतिनिधित्व पद्धत
(२) भारताचे उपराष्ट्रपती हे राज्यसभेचे पदसिद्ध सभापती असतात.
(अ) राष्ट्रपती
(ब) उपराष्ट्रपती
(क) प्रधानमंत्री
(ड) सरन्यायाधीश
२. शोधा आणि लिहा.
(१) लोकसभा व राज्यसभेच्या सदस्यांना या नावाने संबोधतात - खासदार
(२) कायद्याच्या निर्मितीची जबाबदारी यांची आहे - संसद (कायदेमंडळ)
३. पुढील विधाने सकारण स्पष्ट करा.
(१) राज्यसभा हे कायमस्वरूपी सभागृह आहे.
i) राज्यसभेच्या सर्व सभासदांचा कार्यकाल एकावेळी संपत नाही.
ii) राज्यसभेच्या एकूण सभासदापैकी १/३ सभासद दर दोन वर्षांनी निवृत्त होतात व तेवढयाच सभासदांची नव्याने निवड होते.
iii) टप्प्याटप्प्याने मोजक्याच संख्येने सदस्य निवृत्त होत असल्याने राज्यसभा सतत कार्यरत असते.
अशा रितीने राज्यसभा एकत्रितपणे कधीही विसर्जित होत नसल्यामुळे ते कायमस्वरूपी सभागृह आहे.
(२) लोकसभेला पहिले सभागृह म्हणतात.
i) लोकसभेला संसदेचे कनिष्ठ आणि प्रथम सभागृह मानले जाते.
ii) लोकसभेचे सभासद थेट जनतेकडून निवडले जातात.
iii) लोकसभा हे देशातील लोकांचे प्रतिनिधित्व करणारे सभागृह असल्याने, लोकसभेला पहिले सभागृह असे म्हणतात.
४. खालील प्रश्नांची २५ ते ३० शब्दांत उत्तरे लिहा.
(१) लोकसभेचे सदस्य कसे निवडले जातात ?
i) लोकसभेची सदस्यसंख्या जास्तीत जास्त ५५२ इतकी असते.
ii) दर पाच वर्षांनी सार्वत्रिक निवडणुका होऊन जनतेकडून लोकसभेचे सदस्य निवडून येतात.
iii) देशातील सर्व समाजघटकांना प्रतिनिधित्व मिळावे, म्हणून अनुसूचित जाती व अनुसूचित जमाती यांच्यासाठी काही जागा राखून ठेवलेल्या असतात.
iv) लोकसभेत अँग्लो इंडियन समाजास पुरेसे प्रतिनिधित्व नसल्यास त्या समाजाच्या दोन प्रतिनिधीची नेमणूक राष्ट्रपतींकडून केली जाते.
(२) लोकसभेच्या अध्यक्षांची कामे स्पष्ट करा.
लोकसभेच्या अध्यक्षांची कामे
i) संपूर्ण सभागृहाचे कामकाज निःपक्षपातीपणे व सुरळीतपणे चालवणे.
ii) लोकसभेच्या सभासदांच्या विशेष अधिकारांचे व हक्कांचे संरक्षण करणे.
iii) लोकसभेच्या कामकाजविषयक नियमांचा अर्थ लावून त्यानुसार कामकाज चालवणे.
iv) सभागृहाची प्रतिष्ठा राखणे.
५.कायदानिर्मितीच्या प्रक्रियेतील टप्पे स्पष्ट करा.
उत्तर : कायदेनिर्मितीच्या प्रक्रियेतील विविध टप्पे पुढील प्रमाणे
(१) पहिले वाचन :
i) मंत्री वा संसदेचा सदस्य विधेयक सभागृहात मांडतो.
ii) पहिल्या वाचनात विधेयकाचे स्वरूप व उद्दिष्टे मांडली जातात.
(२) दुसरे वाचन :
i) विधेयकावर अनुकूल व प्रतिकूल चर्चा होते.
ii) विधेयकातील उणिवा व दोष स्पष्ट केले जातात.
iii) त्रुटी व दोष दूर करून विधेयक बहुमताने मंजूर होते.
(३) समिती अवस्था
i) गरज पडल्यास विधेयक सभागृहाच्या समितीकडे पाठवले जाते.
ii) समितीत विधेयकावर संपूर्ण चर्चा होते.
iii) सूचना व दुरुस्त्या सुचवणारा अहवाल समिती सभागृहाकडे पाठवते.
iv) सभागृहात विधेयकावर कलमवार चर्चा होऊन ते मतदानाने मंजूर केले जाते.
(४) तिसरे वाचन :
i) विधेयकावर सभागृहात पुन्हा चर्चा होते.
ii) बहुमताने विधेयक एका सभागृहात मंजूर होते.
(५) दुसऱ्या सभागृहाची मंजुरी :
i) दुसऱ्या सभागृहातही विधेयकाला सर्व प्रक्रियांतून जावे लागते.
ii) बहुमताने विधेयक मंजूर केले जाते.
(६) राष्ट्रपतींची मंजुरी :
i) दोन्ही सभागृहांनी मंजूर केलेले विधयक राष्ट्रपतींकडे पाठवले जाते.
ii) राष्ट्रपतींच्या स्वाक्षरीने विधेयकाचे कायदयात रूपांतर होते.
0 Comments